Chiltern Farms

"Maar omdat dit 'n relatiewe nuwe onderstam is in terme van aanplantings moet ons nog kyk hoe dit in die toekoms gaan lyk."

Pretorius verduidelik dat hulle G.778 gekies het omdat hulle swakker gronde het en gevolglik sukkel met boomgroei. Die hoofrede vir dubbelleiers was dus nie om groeikragtigheid te beheer nie maar om boomkoste te verminder.

Die bome is as dubbelleiers by Caledon Kwekery bestel. Volgens Pretorius was die bome uitstekend maar die vurk tussen die twee leiers was baie nou. Hy het met plant die leiers oopgetrek en moes hulle daarna ekstra ondersteuning gee om te verhoed dat die mik skeur. Intussen het die bome sodanig gegroei dat skeur nie meer 'n risiko is nie.

Een vraag rondom dubbelleiers is of een leier nie altyd sterker as die ander een is nie. Pretorius beskou dit nie as 'n probleem nie. "Ons het die eerste twee jaar die sterker leier geringeleer en toe het die ander ene bygekom. Die verhoudings is nie 100% nie, maar die boom is by die boonste draad, so dit maak nie vir my saak nie."

Daar is van die begin af kerfies gemaak om breke te bevorder. Pretorius glo daarin om jong bome vroeg reeds te manipuleer sodat die bome so vinnig as moontlik hul spasie kan vul. Daarna is die plan om minimaal te snoei en slegs takke wat té dik is jaarliks te verwyder.

"Ek is opgewonde oor die dubbelleiers," sê Van der Westhuizen. "Daar is nog sekere vrae wat ons moet antwoord maar dié wat ons wel al gesien het wys baie goeie resultate. Ek dink die grootste bepalende faktore met 'n dubbelleiersisteem gaan die uiteindelike groeikrag van die onderstam wees en die manipulasie van so 'n boom."

Dit word algemeen aanvaar dat twee leiers die groeikragtigheid van G.778 sal verminder, maar nie halveer nie. Tyd sal leer of dubbelleiers die groeikragtigheid genoeg sal strem om langtermynvrugbaarheid in hoërdigtheid-aanplantings, veral onder nette, te behou.

Groener Grannies onder nette

Die Louterwater Granny Smith-blok is onder grys 20%-skadunet. Pretorius rol die nette vir die grootste deel van die jaar op. Hy maak die bome vanaf die eerste week in Desember tot net na oes toe.

"Ek is bang ons gaan dalk vrugbaarheid verloor," sê Pretorius. "So ek wil hê die bome moet soveel as moontlik sonlig kry." Hortgro-befondsde navorsing het ook gewys dat Granny Smith genoegsame lig tydens die vroeë vrugontwikkeling moet kry om goeie donkergroen kleur te ontwikkel.

"Dit is nie dat al die appels grasgroen is nie," sê Pretorius. 'Van die appels wat naby aan die net sit kry nog steeds 'n skynsel maar hulle val nie 'n klas nie – gelukkig is hierdie 'n vroeë kultivar."

Uitvoeruitpakke op verlede seisoen se 32 ton was 85% waarvan ongeveer 5% té groot vrugte was.

"Ons dink nette op Grannies is 'n moet," sê Van der Westhuizen. "Met hoe effektief dit teen sonbrand is en die pryspremium vir groen Grannies, maak nette absoluut sin."

Voorkoming van sonbrand was die grootste rede om die nette op te sit, maar nette bied ook beskerming teen ysreën en help om water te bespaar.

Die waarde van nette oor Granny Smith is reeds in die vorige Hortgro Boord van die Toekoms-projek met Granny Smith op G.222 by Oak Valley bewys. Soos met enigiets nuuts was daar aanvanklik uitdagings, maar dié boord was teen agste blad een van die top-10 presterende boorde in die Two-a-Day-groep.

Van vestiging vorentoe

Daar is nog 'n blok dubbelleier Granny Smith op G.778, teen 3.5 x 1.6 m, onder nette by Oak Valley wat in dieselfde jaar as die Chiltern blok geplant is. Die Oak Valley dubbelleiers is ook 'n demo-boord en was deel van die Kernvrugvelddag van die 2022 Hortgro Tegniese Simposium en die onderwerp van 'n vorige SAV-artikel.

Die grootste verskil tussen dié twee dubbelleier boorde is dat Chiltern in die herfs plant. Volgens Pretorius plant hulle nou al hul boorde in Mei. "Jy’s senuweeagtig, want daar kan dalk reën kom," sê hy, "maar as ons berook dan hou ons die plastiek op totdat ons plant sodat die bankie droog bly."

By vestiging word kompos in die plantgate gemeng en 'n deklaag van houtspaanders neergelê. Pretorius wil graag die deklaag elke drie jaar hernu maar erken dat stygende pryse en dalende beskikbaarheid van materiaal beperkende faktore is.
Die Louterwater Granny Smith-blok het tans mikrobesproeiing. Lyne vir drupbesproeiing is in plek en Pretorius hoop om in die toekoms oor te skakel. Tans hou die koste van drupbesproeiing hulle terug.

"Ons het in 2016/17 bitter min water oorgehad en besluit ons moet minder water kan gebruik, so ons het drup probeer," onthou Pretorius. Tot dusver vind hy dat drupbesproeiing baie effektief is op hulle vlak gronde. Beter beheer oor grondvog lei tot beter wortelontwikkeling omdat die bome nie aan oormatige nat toestande in die swakker gedreineerde dieper grondlae blootgestel word nie.

Die mees onlangse winter was besonder nat met buitengewone goeie koue-eenhede wat goeie vooruitsigte vir die seisoen bied. Koue winderige weer rondom volblom in middel September kon egter bestuiwing en vrugset benadeel het.

Verlede seisoen se relatiewe ligte oeslading het nie tot sterk hergroei gelei nie, maar Pretorius maak nietemin op vrugte staat om G.778 vorentoe in toom te hou. Indien hierdie jaar se set swak is sal hy moontlik addisionele aksies soos plantgroeireguleerders moet oorweeg.

"Dis nou waar die hele vraag rondom die groeikragtigheid van G.778 in die langtermyn inkom," sê Van der Westhuizen. "As jy een jaar nie vrugte het nie, wat gebeur met daai boom? Jy gaan hom op een of ander manier moet briek.'