Boordprofyte begin by die regte onderstam

African Delight in Simondium

Dié African Delight-boord was op laagliggende, sanderige grond met hoë getalle ringaalwurms. Bome is 4.5 x 0.75 meter geplant en op 'n V-stelsel opgelei met individuele bome aan elke kant van die V.

Aangesien nat toestande problematies kon wees, het die boord 'n dreineringstelsel gehad en die bome is op bankies geplant.

Nege van die onderstamme op die perseel is in die model ingesluit: Atlas, Cadaman, Flordaguard, GF 677, Marianna, Maridon, SAPO 778 saailing, SAPO 778, en Viking. Daar was min verskil in die vestigingskoste van die verskillende onderstamme – die laagste was net onder R560 000 per hektaar vir Maridon en Marianna en die meerderheid ander onderstamme was rondom R600 000 per hektaar.

Marianna en Maridon het eerste gelykgebreek, in jaar nege. Alhoewel Atlas eers in jaar 10 gelykgebreek het, het al drie onderstamme teen jaar 20 dieselfde kumulatiewe wins van byna R5.5 miljoen behaal.

Van der Westhuizen reken egter dat Marianna en Maridon minder optimaal is vir hierdie perseel. "Met die hoëringaalwurmgetalle, sou aalwurmbehandeling nodig wees, en ons het dit nie in berekening gebring nie. Maar dit sou die finale wins beïnvloed."

Atlas is na sy mening 'n beter keuse omdat dit sanderige grond kan hanteer en matig tolerant vir ringaalwurm is.

African Delight in Robertson

Die tweede African Delight-boord was op kalkagtige sanderige grond, ook met hoëgetalle ringaalwurms. Bome is 5.5 x 0.75 meter geplant en op 'n V-stelsel opgelei met individuele bome aan elke kant van die V.

"Hierdie was een van die beter-presterende persele wat dr. Piet Stassen ondersoek het," het Van der Westhuizen gesê.

"Vir sommige van die onderstamme was die gemiddelde ton per hektaar rondom 50 – 60 in die eerste voldraende jare. Dit reflekteer in die kumulatiewe wins, aangesien ons gemiddeldes gebruik het om die oeste oor die leeftyd van die boord te beraam."

Soos by die vorige boord was die verskil in vestigingskoste klein. Beide GF 677 en Marianna het gelykgebreek teen jaar ses, gevolg deur Atlas, Cadaman, en SAPO 778 in jaar sewe.

Teen jaar 20 was GF 677 die voorloper met 'n kumulatiewe wins van amper R11 miljoen. Cadaman was 'n kortkop agter, en is moontlik die beter keuse vir hierdie kultivar, alvorens Van der Westhuizen. "Tegniese raadgewers het waargeneem dat African Delight sukkel om onder hierdie toestande goeie kleur te ontwikkel op GF 677."

Die swakste onderstam was SAPO 778, met 'n kumulatiewe wins van ongeveer R6.5 miljoen. Dit is te verwagte aangesien hierdie onderstam nie lief is vir kalkagtige gronde nie.

Van der Westhuizen reken hierdie perseel illustreer die belangrikheid van onderstamkeuse baie mooi. "'n Baie klein verskil in jou aanvanklike belegging kan uiteindelik lei tot 'n enorme verskil in jou inkomste. Hierdie wys net hoe groot daai verskil kan wees oor die leeftyd van 'n boord."

Laetitia in Stellenbosch

Die derde boord in Van der Westhuizen se projek was Laetitia op kleigrond met hoëgetalle ringaalwurms. Die plantafstand was 3.25 x 1.5 meter en die bome is op 'n palmetstelsel opgelei.

Vestigingskoste was soortgelyk vir die verskillende onderstamme: Atlas, Felinem, Marianna, Monegro, SAPO 778, en Viking. Viking en Felinem het eerste gelykgebreek, in jaar 11, terwyl Atlas en Marianna eers in jaar 15 gelykgebreek het.

Van der Westhuizen het uitgewys dat, aangesien hierdie perseel in Stellenbosch is, die kanse goed is dat dit ou wingerdgronde met hoëbakteriese- en swamaktiwiteit is. "Viking is patogeentolerant, kan tolerant wees vir ringaalwurm, en is geskik vir kleigronde. So dit is nie 'n verassing dat dit die beste hier presteer het nie."

Felinem het naastenby dieselfde kumulatiewe wins behaal as Viking – byna R3 miljoen.

Sunbreeze in Stellenbosch

Die Sunbreeze-bome was in afwisselende rye met Laetitia in dieselfde blok as wat hierbo bespreek is. Felinem, Flordaguard-saailing, Garnem, Marianna, SAPO 778, en Viking is ondersoek, en vestigingskoste was weereens soortgelyk vir al die onderstamme.

Flordaguard, Viking en Felinem het eerste gelykgebreek, in jaar agt, en Flordaguard het ook die hoogste wins – ongeveer R5.5 miljoen – getoon na 20 jaar. Viking was tweede met byna R5 miljoen.

In werklikheid glo Van der Westhuizen egter nie dat Flordaguard die beste sou presteer op hierdie perseel nie. "Flordaguard is nogal groeikragtig, so dit het vinnig weggetrek in daardie eerste vier na vyf jaar. Maar Flordaguard verkies 'n ligter grond, so Viking sou hom waarskynlik uiteindelik verbygesteek het."

Marianna het die swakste gevaar, moontlik as gevolg van die vatbaarheid van hierdie onderstam vir bakterieë, swamme,
en ringaalwurms.

Wat leer die modelle ons?

Van der Westhuizen het vier belangrike gevolgtrekkings uit sy finansiële modelle gemaak. "In die eerste plek het hierdie projek bevestig wat ons almal eintlik reeds weet, naamlik dat onderstamkeuse spesifiek is tot elke perseel. Elke perseel is uniek en moet ook so hanteer word."

Tweedens het hy beklemtoon dat onder-stamkeuse amper net so kardinaal as kultivarkeuse is.

Vestigingskoste was sy derde punt. "As jy dink hoe 'n klein verskil in jou belegging 'n groot verskil in inkomste kan maak, is dit duidelik dat mens nie die koste van die boom moet toelaat om te bepaal wat jou besluit oor wat om te plant is nie. Dit is iets om te oorweeg, maar dit is nie die enigste oorweging nie."

Hierdie beginsel gaan vir Van der Westhuizen hand aan hand met sy finale gevolgtrekking, dat produsente altyd die langtermyngevolge van onderstamkeuses in ag moet neem.

"Die beste bly nog steeds om hierdie vier aspekte met jou tegniese adviseur te bespreek wanneer jy die optimale onderstam vir jou spesifieke perseel kies," was sy raad aan produsente.

Main image: Die African Delight-boord in Robertson